Op zaterdag 10 februari vertelde ik op het NOS Radio 1 Journaal aan presentatrice Dieuwke Teerstra over de merkwaardige spleet-erupties op het IJslandse schiereiland Reykjanes. IJsland is een vulkanische hotspot, net als Hawaii. Hotspots ontstaan diep in de mantel. Die van IJsland ligt stomtoevallig precies op de mid-oceanische rug, en heeft een stuk ervan uit de diepten omhoog getrokken. Daardoor zien we nu op op het droge een vulkanisch proces, dat meestal op de oceaanbodem plaatsvindt. Dat zijn al die scheuren waar lava uit komt, op het schiereilandje Reykjanes. Daarbij is 800 jaar pauze heel normaal. Alleen wel jammer van die energiecentrale, die paar dorpen en de luchthaven, die inmiddels gebouwd zijn op dat stuk land. Toch treft de vulkanen geen schuld. Die doen immers wat ze al miljarden jaren doen op deze levende planeet. Ik vond dit erg leuk om te doen, want mede dankzij het NOS Journaal is Radio 1 de grootste zender van Nederland. Met ruim 2,2 miljoen luisteraars per week konden veel mensen mijn uitleg horen.

Klik hieronder voor een samenvating van het gesprek:

Je kunt de hele uitzending terug luisteren via de onderstaande link:

https://www.nporadio1.nl/uitzendingen/nos-radio-1-journaal/fb55db78-786c-4fbc-8aab-62cdb4cb37bb/2024-02-10-nos-radio-1-journaal

Een mid-oceanische rug is een bergrug onder de oceaan waar spreiding van de oceaanbodem plaats vindt, door injectie van magma. Dat magma wordt in parallelle ‘platen’ in breuken in de korst geinjecteerd. Een klein deel ervan stroomt uit scheuren in de oceaankorst als lava. Dat gebeurt met tussenpozen van een paar honderd jaar. Het is dus niet heel gek dat we na 800 jaar nu weer een periode van spreiding zien op dit schiereiland. Alleen vervelend voor ons, dat er inmiddels een stad, Reykjavik, de Svartsengi energiecentrale, de Blue Lagoon, een paar dorpen en de luchthaven Kevlavik op gebouwd zijn. Want deze periode gaat decennia duren, misschien wel een eeuw zelfs.

Platentektoniek, de basics

Plaattektoniek heel in het kort: de mid-oceanische rug is een soort ritssluiting, waar de aarde groeit door lava-injecties, waardoor aardplaten uit elkaar schuiven. Daardoor groeien Europa en Amerika ieder jaar een paar centimeter uit elkaar. Op deze manier raakt de aarde de hitte kwijt, die ontstond bij haar ontstaan en door radioactief verval. En bij bijvoorbeeld de Marianentrog schuiven de aardplaten weer onder elkaar, omdat de aarde een bol is, die niet groter of kleiner kan worden.