Vandaag vertelde ik bij RTL EditieNL over grondstoffen. Simpel gezegd: de meeste metaalertsen, zoals in Oekraïne waar Trump op aast namens Musk, worden afgezet tijdens gebergtevorming. Je vindt ze in wortels van oude gebergten zoals de Harz, het Massif Central of in Scandinavië. Nederland is een delta, daar vind je grind, zand en klei, maar ook steenkool, olie en gas (dode flora en fauna). En oh ja, heel veel ingedampt zout.
Op 20 januari was ik te gast bij Dolf Jansen & Willemijn Veenhoven in Spijkers met Koppen, mijn favoriete satirische actualiteitenprogramma. Ik mocht komen vertellen over het recente vreemde vulkanisme op IJsland en over vulkanen in het algemeen. Fantastisch, want ik luister er al naar sinds mijn studententijd.
Ik heb televisie gemaakt! Maar liefst 6 afleveringen van 40 minuten. Op zondagavond 10 september 2023 werd de eerste aflevering van de NTR serie Govert Naar De Kern Van De Aarde uitgezonden. Ik was aardwetenschappelijk content maker, onderzoeker, locatiebedenker en inhoudgoeroe. Dat wordt op de aftiteling kernachtig samengevat als als ‘Research‘.
De redactie van de NTR televisie-serie De Bodem In Zicht, over grondstoffen, vroeg me of ik voor de aflevering over steenkool mijn licht als aardwetenschapper en geo-journalist wilde laten schijnen op deze broeikasgaskampioen, die de weggemoffelde basis onder onze moderne industriële samenleving is.
Op het industriepark Delfzijl staan opslagtanks vol met bijproducten van de aardgaswinning: zgn. aardgascondensaat. Dit bevat grote hoeveelheden extreem vluchtig en giftig benzeen. Omwonenden ruiken de dampen regelmatig, zij krijgen er hoofdpijn en branderige ogen van. Begin oktober 2018 ontstond er volgens de NAM een relatief klein lek; er zijn echter aanwijzingen dat de situatie aanmerkelijk ernstiger was.
Dagen reizen en geen geld voor bier… 50.000 straatarme, naar rockmuziek en vrijheid hongerende Armeense jongeren kwamen op 23 april 2015 samen in hoofdstad Jerevan, waar ze door de Armeens-Amerikaanse band System Of A Down op een gratis show werden getrakteerd.
Wubbo Ockels was een enorm muziekliefhebber. Voor zijn dood keek Nederlands eerste ruimtevaarder terug op zijn avontuur met de ruimteveer Challenger en de liedjes die hij toen luisterde. „Ik nam een stukje aarde mee naar boven.”
Een week na de instorting is er nog altijd geen eenduidige oorzaak gevonden voor het bezwijken van de Wilhelminatoren in…
De NAM mag onder 70.000 Rotterdamse huizen die op veengrond staan olie en gas winnen tot 2035. De vergelijking met Groningen gaat volgens geoloog Sam Gerrits wel degelijk op: ook aardgas zit immers als vloeistof in de bodem en de Rotterdamse olie bevat aardgas. Dat kan de druk beïnvloeden en dan kan verzakking heel snel gaan.
Na ruim twintig jaar aan graaf- en puzzelwerk hebben wetenschappers de dinocephalosaurus eindelijk compleet. Goede timing, want deze maand is het Chinese Jaar van de Draak begonnen, en deze sauriër uit het trias lijkt veel op dat fabeldier.
Op zaterdag 10 februari vertelde ik op het NOS Radio 1 Journaal over de rare spleet-erupties op IJsland. De hotspot die IJsland heet heeft een stuk mid-oceanische rug uit de diepten ‘omhoog getrokken’. Daardoor zien we nu dit type vulkanisme, dat meestal diep in de oceaan plaatsvindt op het droge, waarbij 800 jaar pauze heel normaal is.
Afghanistan werd vorige week opgeschrikt door een serie aardbevingen. Zowel de plek als de hoeveelheid naschokken heeft verbazing gewekt bij…
De binnenwateren, en dan vooral de stuwmeren, stoten volgens Nederlandse wetenschappers waarschijnlijk steeds meer lachgas (N2O) uit. Dit broeikasgas, zeker…
De Nederlandse Aardoliemaatschappij (NAM) wil de oliewinning in het Drentse Schoonebeek hervatten. Het giftige afvalwater dat daarbij vrijkomt, wil het…
Metingen van het Marswagentje Curiosity, dat al ruim een decennium op die planeet vertoeft, onthullen dat Mars in het verre…
Een verre achterneef van de huidige walvis, die in de Peruaanse woestijn werd gevonden, had mogelijk de zwaarste botten van…
Onderzoekers leggen een claim op een wel heel opmerkelijk wereldrecord. Ze zouden microdiertjes hebben wakker gemaakt die 46 duizend jaar…
Ik sprak met Frank Evenblij en Erik Dijkstra op NPORadio1 over de geplande verlenging van de gaswinning onder Volendam en Edam. Dit is niet te rijmen met de uitspraak van minister van EZK Eric Wiebes van 2018: “de winning uit de kleine velden is in de afbouwfase beland”. Langer gaswinnen vergroot de kans op aardbevingen. De NAM en EZK communiceren daar niet transparant over.
Emeritus prof. dr. Janos Urai kwam op 28 mei 2023 om bij een klimongeluk. Naast een prachtig mens, was hij ook een actieve, vindingrijke emeritus hoogleraar in de structurele geologie, tektoniek en geomechanica in het Duitse Aken. Toen hij vorig jaar de prestigieuze Gustav-Steinmann- Medaille van de Deutsche Geologische Gesellschaft ontving voor zijn werk, interviewde ik hem voor geologen-clubblad Geo.brief. Ik hoop dat dit mooie interview over zijn kleurrijke leven en zijn lange, vruchtbare carrière nu een passend monument kan worden, voor deze bijzondere man.
Een hoofdstuk uit mijn boek De Aarde En Het Gas, waarin ik grote vragen stel bij het Gasgebouw, verscheen in Geo.Brief, het clubblad van de KNGMG, onze nationale geologenvereniging
Aardwetenschapper en onderzoeksjournalist Sam Gerrits schetst in zijn boek ‘De aarde en het gas. Een geschiedenis van fossiele brandstoffen, geld en macht’ de geschiedenis van de wereldwijde winning van olie en gas en haar gevolgen. Gerrits deed meer dan vier jaar onderzoek naar o.a. de geldstromen en de voortschrijdende geo-wetenschappelijke inzichten sinds het aanboren van de eerste commerciële oliebron in 1859. (Geo.brief 3/ 2023) ,
De wonderlijke vondst dateert van afgelopen najaar: een medewerker van een Indiaas sorteer- en slijpcentrum voor diamanten ontdekte in het…
Tot mijn verrassing blijkt mijn boek ‘De Aarde en het Gas’ opgenomen te zijn in de Canon van Nederland, onder het onderwerp Kolen en Gas. Daar sta ik dan. Als één van de vele geschiedschrijvers, maar toch. Sam Gerrits in De Canon, samen met Annie M. G. Schmidt, Het Oranjegevoel en Anne Frank. Heel bijzonder om mee te mogen maken.
Ruim 600 miljoen jaar geleden was het zo koud op aarde dat het ijs tot in de tropen kwam. Maar hoe bar was het nou echt op onze planeet? Wetenschappers twisten al langer, of de aarde miljoenen jaren lang een harde ijsbal was, of toch eerder een natte sneeuwbal. Nieuw onderzoek uit China concludeert dat een veel minder groot deel van de aarde bevroren was dan eerder gedacht. Aardwetenschapper Sam Gerrits vertelt in Nieuws en Co hoe de wereld er toen uitzag.
In de laatste dertig jaar is onze kennis over dinosauriërs en andere uitgestorven dieren met sprongen vooruitgegaan. Dat komt door nieuwe technieken om fossielen te scannen. Dankzij deeltjesversnellers zien we meer in fossielen dan ooit, vertelde paleontologie-ster Melanie During me. Met illustraties van de onvolprezen Natalia Jagielska.
De IJslandse vulkaan Askja vertoont veel activiteit in de afgelopen weken. Gaat dit weer een catastrofale eruptie worden, net als in 1875, toen hele volksstammen verhuisden naar Canada? Ik vroeg het aan Askja-kenner Dave McGarvie en aan de legendarische IJslandse vulkanoloog Haraldur Sigurdsson. Zij verschilden van mening over hoe groot de gevolgen deze keer zouden kunnen zijn.
Vandaag mocht ik bij RTL4’s EditieNL vertellen over wat ik als onafhankelijk aardwetenschapper en geo-journalist vind van Witte Waterstof. Is het de energiebron van de toekomst?
Een team archeologen heeft in Ethiopië vuistbijlen van vulkaanglas van 1,2 miljoen jaar oud opgegraven. Dat is minstens een half miljoen jaar ouder dan eerdere vondsten van het gebruik van dit moeilijke materiaal door mensachtigen.
De grote aardbeving in Turkije en Syrië was een wake-upcall. Ook elders leven miljoenen mensen in aardbevingsgevoelig gebied – en ook daar zijn de gebouwen lang niet altijd schokbestendig.
Nu het dodental en de schade in Turkije en Syrië blijft oplopen, rijst de vraag of wetenschappers dit soort enorme aardschokken van tevoren kunnen zien aankomen. ‘Het beste wat we kunnen doen, is zorgen dat we zo veilig mogelijk kunnen schuilen.’
In deze voorpublicatie van zijn nieuwe boek De Aarde En Het Gas in De Ingenieur toont aardwetenschapper en geo-journalist Sam Gerrits aan dat al in 1918, ruim honderd jaar geleden, de eerste gedocumenteerde man-made aardbevingen in de geschiedenis volgden op de ongeremde winning van aardgas en olie uit een schiereiland aan de Galveston Bay, nabij het plaatsje Goose Creek in Texas. Esso was hier nauw bij betrokken. Toch ontkende de NAM (50% eigendom Esso, 50% eigendom Shell) tot 1993 dat er enige samenhang bestond tussen de winning van aardgas en de aardbevingen in Groningen.
Deze week is de parlementaire enquête naar de winning van Gronings aardgas hervat: vandaar dat Follow the Money de week opende met een hoofdstuk uit het aankomende boek van Sam Gerrits: ‘De Aarde en het gas’. Sam Gerrits vertelt in deze Podcast over wat hij allemaal ontdekte over mijnschade door de eeuwen heen; hij laat zien dat de ontkenning daarvan niets nieuws is, en niet alleen in Nederland speelt. Birte Schohaus licht toe hoe het verhaal van Sam aansluit op het FTM dossier de Shell Papers. En het gaat ook nog over lavasnuiven.
Shell hield de ontdekking van het Groningen gasveld meer dan een jaar geheim voor zakenpartner Esso, zijn medeaandeelhouder in de NAM. Pas toen een Europarlementariër het nieuws verklapte, kon Esso deelname aan de exploitatie opeisen. Voor zijn nieuwe boek ‘De Aarde en het Gas’ reconstrueerde onderzoeksjournalist Sam Gerrits waarom Shell de vondst geheim hield. Vandaag, bij de hervatting van de parlementaire enquête naar de gaswinning in Groningen, een voorpublicatie uit dit boek.
Genoten van dit gesprek met Philip Dröge, schrijver van het boek “De schaduw van Tambora”, over een vulkaanuitbarsting zo groot dat hij de loop van de geschiedenis veranderde.
In zijn Podcast “Tijdreizigers” praat Philip met professionele enthousiastelingen zoals Hester Loeff en yours truly over hun vak.
“Een explosieve aflevering. Aardwetenschapper Sam Gerrits vertelt over zijn fascinatie voor de gevaarlijke wereld: vulkanen, aardbevingen en zo nu en dan een asteroïde. Hoe komt het dat deze natuurfenomenen zo’n stempel drukken op de geschiedenis van de aarde? Waarom zijn er zoveel goden en zelfs een dictator afkomstig uit vulkanen? Is het eigen schuld dikke bult als je huis wordt verzwolgen door lava?”
Leuk om ook voor De Ingenieur te schrijven. Mijn eerste stuk voor dit blad ging over drones en vulkanen. Deze mini-helikoptertjes maken namelijk niet alleen prachtige filmpjes van kolkende lavastromen, zoals we zagen in IJsland. Ze blijken ook geduldige en uiterst precieze onderzoeks instrumenten.
Vulkanische uitbarstingen in IJsland hebben de afgelopen maanden veel teweeggebracht, met name op de sociale media. Daarin was steevast een hoofdrol weggelegd voor spectaculaire dronefilmpjes van spetterende erupties en vurige lavastromen. Maar drones blijken veel meer te kunnen dan alleen maar mooie video-opnamen maken.
De Aarde En Het Gas is opgenomen in de collectie Nederlandse geschiedenis van de Universiteit Utrecht en de Universiteit van…
Na het gruwelijke ongeluk op White Island kreeg ik veel vragen, over wat er nu precies gebeurd was. Hoe het zo mis kon gaan. In deze blog probeer ik wat meer helderheid te geven.
In april 2019 adviseerde ik de redactie van NieuwLicht. Naar aanleiding van mijn serie artikelen voor onderzoeksjournalistiek platform Follow The Money over het Groningen gasveld, vroeg de redactie van het EO-nieuwsprogramma me naar mijn visie, als aardwetenschapper en onderzoeksjournalist, op de problematiek in het Groninger aardbevingsgebied, en de rol van de Nederlandse staat, Shell en Exxon in het hele gebeuren.
De Groningse schadeafhandeling ettert voort. Shell en Exxon vergoeden, onder de vlag van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM), slechts aardbevingsschade. Omdat het huis van het bejaarde echtpaar jan en Tina Kuiper niet aan die strikte definitie voldoet, worden zij niet geholpen.
Begin van dit jaar schatte ik met mijn dikke duim in dat de Groninger Versterkingsopgave minimaal 25 miljard zou kosten. Niet lang daarna zoog minister Eric Wiebes uit zíjn dikke duim dat het helemaal goed ging komen met de aardbevingsveiligheid in Groningen. En dat hij die Versterkingsopgave dus gerust even kon opschorten. Berekeningen van medio 2015 door een gerenommeerde constructeur tonen echter aan, dat hij speelt met vuur.
In nieuwsberichten over de aardbevingen in Groningen wordt op dit moment de magnitudeschaal volgens Richter aangehouden. Deze schaal zegt echter weinig over het effect van een aardbeving aan de oppervlakte, of in iemands huis. Richter kun je zien als een meting, van hoe hard een vuistvechter slaat. Maar dat zegt weinig over het effect: waar staat de tegenstander, onder welke hoek? Wat is de botstructuur van zijn gezicht? Daarom pleit ik in dit artikel voor herintroductie van de Modified Mercalli Intensity schaal (MMI), een moderne aanpassing van de aardbevings-effectschaal die Giuseppe Mercalli al in 1902 opstelde en die het KNMI sinds de aardbeving van Huizinge 2012 niet meer transparant gebruikt.
Iedereen heeft wel een mening over RoundUp. Consumenten gruwen van de naam alleen al, fabrikanten en boeren verdedigen het te vuur en te zwaard. Het ene jaar wordt het verboden en is het kankerverwekkend, het volgende jaar is er weer niets aan de hand. Follow the Money’s Sam Gerrits besloot alle twijfelachtige verhalen links te laten liggen, en strikt naar de feiten te kijken: dit is wat we over RoundUp weten.
Je hoort nooit wat van Haiti. Tenzij er een ramp gebeurt natuurlijk. Aardbevingen, orkanen, een busongeluk met meerdere doden. Maar is het eilandrijk er nu werkelijk zo verschrikkelijk aan toe? Revu’s Sam Gerrits ging kijken.
Helemaal hip in de Iraanse underground: death metal. Maar in de vierde oliestaat van de wereld is underground ook echt underground. Onze man in Teheran Sam Gerrits bezocht de scene, werd al snel gevolgd en moest toezien hoe zijn bron werd opgepakt. ‘Veertig zweepslagen zijn geen uitzondering.’
Fysiotherapie is een zorgvorm die relatief goedkoop is en dure behandelingen kan voorkomen of zelfs vervangen. Door de toenemende vergrijzing groeit de sector snel. Maar uiteindelijk wordt de economie van deze zorgtak, net als die van de meeste andere vormen van zorg, bepaald door de overheid. Den Haag beslist wat er wel en niet verzekerd wordt. De bezuinigingen van Hans Hoogervorst in 2003 worden nog altijd gevoeld. Soms zeggen mensen: ‘Dat moesten we maar niet doen.’
Arjen vertelt hoe hij aan de basis stond van een van de belangrijkste stukken Nederlandse popgeschiedenis en gaf me een intiem inkijkje, in wat je dromen najagen als muzikant in de praktijk betekent: leven van lucht. Teerkrabben voor een paar centen, zelfgeplukte brandnetelsoep, gemeentebatterijen jatten voor je cassetterecorder. En dan de fame: ineens zit je bovenop die uiterst vreemde voedselketen die muziekindustrie heet. En vooral het absurde treft je: hordes journalisten, die een paar dagen eerder gewoon over je heen gelopen zouden zijn, liggen ineens aan je voeten.
In de Nederlandse bodem zit veel meer gas dan gedacht, de grond herbergt nog honderden miljarden kubieke meters gas — enige probleem: het gas zit opgesloten in schalie en is daardoor wat lastig te winnen. Toch groeit bij de olie en gasmaatschappijen de interesse. Mag de staat zich al rijk rekenen? „De Nederlandse situatie wordt zwaar overschat.”
(Dit is het eerste artikel in een Nederlands dagblad over schaliegas)
Mijn eerste beursanalyse voor NRC was een verhandeling over de stijgende prijs van ruwe suiker. Onze favoriete zoetstof was in 2009 historisch duurder. De prijs voor ruwe suiker piekte medio augustus in New York op 23,3 dollarcent per pond, hoger dan hij in ruim 28 jaar geweest was.
De sluiting van De Roodvoet was een relatief klein, maar historisch faillissement, dat ik tijdens de kredietcrisis in 2009 heb gecovered voor NRC Handelsblad. Later ben ik in de archieven gedoken om mijn verslag van die gedenkwaardige zomerse dag uit te breiden met een geschiedenis van de steenbakkerij, inclusief etymologie, foto’s en kaartmateriaal.
Voor deze verhalenbundel, gepubliceerd in 2007 door Nijgh en van Ditmar in samenwerking met XS4ALL, werden auteurs uitgenodigd om anoniem verhalen in te zenden. Door deze procedure werden twee van mijn kortverhalen geselecteerd. De recensent van de Volkskrant haalde een van mijn verhalen als eerste aan. Een mooie opsteker, want ik was net een jaar of vier aan het schrijven toen.
Ik debuteerde in 2007 samen met Wouter Kusters en Jannemiek Tukker met “Alleen, berichten uit de isoleercel”, bij uitgeverij Lemniscaat. In dit boek beschrijven we onze ervaringen in de wereld van de psychiatrie in woord en beeld. Wouter is een gelauwerde filosoof, Jannemiek is kunstenares. Mede omdat praten over verblijf in een GGZ-instelling destijds een nog veel groter taboe was dan nu, werden we gretig onthaald in de media. We mochten aanschuiven bij VPRO boeken om over ons werk te praten, en werden in alle landelijke dagbladen lovend besproken. Het boek werd vier keer herdrukt en heeft, volgens onderzoek van de Universiteit van Amsterdam, bijgedragen aan een cultuuromslag in de GGZ, wat betreft het gebruik van isoleercellen.
Op zondag 15 april 2007 mocht ik aanschuiven aan tafel bij Wim Brands, in zijn televisieprogramma VPRO Boeken. Ik zat daar om te praten over je verstand verliezen en verblijven in de psychiatrie, naar aanleiding van een boek dat ik daar samen met filosoof Wouter Kusters over had geschreven. Ons werk was toen net uitgebracht door Lemniscaat, met tekeningen van kunstenares Jannemiek Tukker. Wim opende met ‘Welkom, zelden kreeg de waanzin in de Nederlandse literatuur zo’n indrukwekkende stem als in “Alleen, berichten uit de isoleercel.’
Afstudeeronderzoek voor het behalen van de titel van ingenieur, Wageningen Agricultural University (WUR), najaar 1996. Dit onderzoek vond plaats onder begeleiding van prof. dr. ir. Nico van Breemen, hoogleraar fysische geologie en ecologie aan de WUR, met goedkeuring van en onder aanvullende begeleiding van prof. dr. ir. Guus Loch en prof. dr. ir. Olaf Schuiling, geochemistry of the Earth surface, Universiteit Utrecht